Na de temperamentvolle muziek op de vurige Spaanse teksten van Federico García Lorca gooit Musica Vocale het in mei over een heel andere boeg: dan staat Arvo Pärt op het programma met zijn indrukwekkende Te Deum en Adam’s Lament. De doorzichtige spiritualiteit van de muziek van deze Estse componist is zo ongeveer het tegenovergestelde van het aardse karakter van de muziek in het Lorca-project.

Het indrukwekkende Te Deum voor drie koren, strijkorkest, ‘prepared’ piano en tape schreef Pärt in de jaren 1984-1985. Het is een van Pärts meest bekende werken. De muziek is onmiskenbaar Pärt: spiritueel en doorzichtig, leeg en diep tegelijk. Fragmentarisch, alsof de muziek tussen de stiltes ontstaat.
Over dit werk schreef Pärt dat het een zoektocht was. Een zoektocht naar iets vluchtigs, iets waarvan gedacht werd dat het niet bestond, maar dat toch zo echt was dat het groter is dan ons bestaan. In de muziek wilde hij een gevoel van tijdloosheid en oneindigheid overbrengen. “Ik moest deze muziek voorzichtig uit stilte en leegte halen.”

Adam’s Lament is een wat jonger werk. Arvo Pärt schreef het in 2009 op teksten van de monnik Sint Silouan van Athos (1866-1938). De tekst gaat over Adam die zijn ontrouw aan zijn Schepper betreurt, en het daarmee samenhangende verlies van God’s liefde en het Paradijs. Pärt laat Adam symbool staan voor de gehele mensheid, ongeacht ras, tijdperk, sociale laag en geloof. En in de muziek horen we hoe deze ‘oer-Adam’ alle menselijke tragedie voorzag, en alle menselijke rampspoed onderging, tot in de diepste wanhoop.

Pärt noemt zijn muziek “een zachte handdoek waarmee je je tranen van verdriet kunt drogen”, en tegelijkertijd “een bron vol tranen van geluk”.

Concerten

• 11 mei 20:15 – Petrus Canisiuskerk of Molenstraatkerk in Nijmegen (Molenstraat 37)
• 12 mei 16:00 – Johannes de Doperkerk in Wageningen (Bergstraat 17)

Halverwege de kille januarimaand 2019 geeft kamerkoor Musica Vocale o.l.v. Rob Vermeulen een aantal concerten rond de Spaanse dichter Federico García Lorca. Bij enkele werken wordt het koor begeleid door gitarist Marcus de Jong.

García Lorca (1898-1936) was een van de allergrootste Spaanse dichters uit het begin van de vorige eeuw. In hartstochtelijke, sensuele en vaak surrealistische verzen bezingt hij de Spaanse ziel, het Spaanse leven en het landschap. De taal is bedrieglijk eenvoudig, de (emotionele) lading onpeilbaar diep. In 1936 maakte het vuurpeloton bruut een einde aan het leven van García Lorca die zich openlijk uitliet tegen het regime van Franco. Zijn naam – en zijn artistieke nalatenschap – bleef daarna nog 20 jaar taboe. Pas in de jaren 50 kwam daar langzaam verandering in. Tegenwoordig kent bijna elke Spanjaard zijn gedichten.

Lorca’s gedichten zijn zeer beeldend, surrealistisch en vol folkloristische elementen uit de Zuid-Spaanse zigeunercultuur en flamenco. Zijn poëzie zindert van de duende, de typisch Spaanse “soul”, of in de woorden van Lorca zelf: ‘het mysterie, de wortels die zich vastzetten in het slijk dat wij allen kennen, dat wij allen negeren, maar waar vandaan datgene ons bereikt dat het wezenlijke van de kunst uitmaakt.’

Ook de natuur en (muzikale) klanken spelen een grote rol in Lorca’s gedichten. Zo is er een schreeuw die echoot tussen de bergen, het geratel van de castagnetten of het gemurmel van de rivier. Dat heeft veel componisten geïnspireerd om de teksten op muziek te zetten. En dat zijn niet alleen Spaanse componisten!

Tijdens de concerten voert Musica muziek uit van de Spaanse componist Manuel Oltra, maar ook van Castelnuovo-Tedesco (Italiaan met Spaanse voorouders), de Rautavaara (uit Finland) en de Israëlisch-Amerikaanse filmcomponist Dinur. Het typisch Spaanse flamenco-ritme is een terugkerend element in een aantal werken: de onregelmatige maatsoorten en de afwisselend 6/8 en 3/4 maten om het vurige karakter van de teksten luister bij te zetten.

In onder meer de Lorca Suite van Castelnuovo-Tedesco wordt het koor begeleid door de gitaar, wat de Spaanse hartstocht van de muziek nog eens onderstreept. Interessant is ook te zien hoe meerdere componisten dezelfde tekst op muziek hebben gezet – en hoe verschillend de resultaten zijn!
U zult zien: u hoeft niet meer naar Spanje om de koude winter te ontvluchten, want Musica haalt het Spaanse vuur naar Nederland!

Concerten

• zaterdag 19 januari om 20.15u in de Koepelkerk te Arnhem
• zondag 20 januari 15.30u in de Johannes de Doperkerk, Bergstraat 17 te Wageningen