Dinsdagavond is de wekelijkse repetitie van Musica Vocale. Deze keer zijn we niet op onze gebruikelijke locatie in een school in Wageningen maar in een kerk in Arnhem, en het Oost Nederlands Kamerkoor is er ook bij. We gaan namelijk repeteren met de grote maestro himself, Paco Peña komt langs! Hij schijnt pas anderhalve dag geleden teruggekeerd te zijn uit Australië, en hij heeft de hele dag al in Rotterdam gewerkt, maar toch is hij nog bereid om ’s avonds naar Arnhem te komen voor een repetitie met ons.

Als ik de kerk binnenkom is het er al druk, koorleden zetten stoelen klaar. Er zijn ook enkele vertegenwoordigers aanwezig van de kinderkoren die mee zullen doen. Onze dirigent Rob Vermeulen is in gesprek met een oude man met wit haar, ik neem aan dat dat de koster is. De koster is voor ons naar de kerk gekomen, heeft de deur voor ons opengedaan, ziet toe dat wij straks de boel netjes achterlaten, en sluit de kerk ook weer af. Hij doet dat allemaal voor niets, fijn dat er ook in deze tijd nog mensen als hij bereid zijn om hun vrije avond ten dienste aan ons te stellen. Wij zijn hem er dankbaar voor, want het repeteert altijd lekkerder in een kerk, helemaal als die ook nog wat akoestiek heeft.

Het loopt tegen achten, zou Paco haast komen? Dan zie ik de man die ik voor de koster had gehouden naar voren lopen met een gitaar in zijn hand. Het zal toch niet, is dát hem? Het is hem. De grote Paco Peña, die zoveel naam en faam heeft verworven met zijn flamenco-ensemble en zijn composities en die in de hele wereld heeft opgetreden, blijkt een kleine, vriendelijke, onopvallende man te zijn van inmiddels 77 jaar. Hij kijkt wat onwennig om zich heen, want wij zitten in grote getale tegenover hem, en we kennen elkaar nog niet. Paco stemt zijn gitaar en slaat wat akkoorden aan. Gelukkig is Rob er, die ons aan elkaar voorstelt en met de repetitie begint.

Op het moment dat Paco Peña echt begint te spelen verandert er iets. Ineens weerklinkt er een stukje Andalusië in de Arnhemse kerk. Van een koster-uitstraling is geen sprake meer. Met grote overtuiging speelt Paco de introductie van het deel dat we repeteren. Hij is geconcentreerd, hij speelt virtuoos en hij heeft onze onvoorwaardelijke aandacht. Wij vallen in, nog onzeker over onze noten, struikelend over de Spaanse tekst, we staan nog in geen verhouding tot de vanzelfsprekende muzikale expressie van Paco Peña. Omdat natuurlijk niet het hele flamenco-ensemble aanwezig is speelt hij in zijn eentje alle gitaarpartijen, de verschillende lijnen al improviserend samenvattend tot een soort totaalgeluid.

Van improviseren is overigens verder geen sprake. Je zou het haast denken, omdat Paco Peña alles uit het hoofd speelt en geen bladmuziek voor zich heeft staan. Sterker nog, die bladmuziek kan hij niet eens lezen. Zelf hebben wij wél bladmuziek, die gemaakt is door iemand die noteerde wat Paco speelde, een bewonderenswaardige klus op zichzelf. Maar dat betekent niet dat Paco elke keer maar speelt waar hij zin in heeft, integendeel, hij heeft de hele compositie strak in zijn hoofd. Als Rob ons stopt en opnieuw wil beginnen op een bepaalde plek zegt hij: “Vanaf de dubbele streep nog een keer”. Die aanduiding zegt Paco Peña helemaal niets, maar hij slaat enkele akkoorden aan, “bedoel je dit, of dit misschien?”, en dan zijn we weer allemaal op hetzelfde punt.

Er volgt een gevoelig, langzaam deel. Hij speelt nu geen virtuoze gitaarpartij meer, maar rustige akkoorden, haast fluisterzacht. Je kunt een speld horen vallen. Dan komt er een tussenspel, waar eigenlijk de flamenco-zangeres een stukje solo heeft, maar die is er vanavond natuurlijk niet bij. Geen probleem: Paco neemt de honneurs moeiteloos waar. Zijn stem is oud en moe, maar zijn spirit niet. Over zijn eigen gitaarspel heen slingert hij krakend en piepend de melodie de ruimte in, de noten niet exact rakend maar de intentie des te meer. Wij luisteren ademloos toe. Ik zie menigeen om me heen een traan wegpinken, ik wist niet dat wij zo’n sentimenteel koor waren, maar het valt niet te ontkennen: zelfs in deze minimale vorm, alleen maar met een stem en een gitaar, weet Paco Peña ons allemaal kippevel te bezorgen.

Wij zijn als een blok voor hem gevallen.

(Sjoukje)